Ms ve Gebelik
MS varlığı gebeliği engellememeli ancak uygun zaman ve koşullarda planlanmalıdır. MS’inizin durumu da gebelik planlamasında dikkate alınmalıdır. Kuvvetsizlik, idrar sorunları, denge sorunları var ise gebelik sırasında eklenecek kilo alımı, idrar sorunları MS belirtilerinin daha fazla hissedilmesine yol açacaktır. Doğum sonrası bebeğe bakabilme durumu da dikkate alınmalıdır.Planlı bir hamilelik düşünülüyorsa en az 1 ay, tercihen 3 ay önceden ilaçların kesilmesi gerekmektedir.
MS hastaları hamilelik döneminde Avonex, Betaferon, Rebif, Copaxon, Tysabri, Mitoxantron ve şimdilik araştırma ilacı şeklinde kullanılan ve gelecekte piyasaya çıkması beklenen ağızdan alınan ilaçları kesilmelidirler. Diğer taraftan, MS’in hamilelik sürecinde genellikle iyi gitmesi bu ilaçlara duyulan ihtiyacı azalmaktadır. Hamilelikte anne karnında başka bir canlı gelişmesi ve değişen hormon seviyeleri nedeniyle bağışıklık sisteminin toleransı artar. MS hastalığının aktivitesi azalır. Hamilelik sırasında ataklar için steroid tedavisinin uygulanıp uygulanmayacağı, alevlenme şiddeti ve anne karnındaki bebekle ilgili riskler dikkate alınarak hasta ve doktor arasında kararlaştırılmalıdır.Genel bir kural olarak MS hastası hamile ise veya hamile kalmaya çalışıyorsa nöroloji doktoru ile daha fazla irtibata geçilmeli, gerekli tedaviler çok dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.MS’in belirtilerini kontrol altına alan bazı ilaçlar hamilelik esnasında güvenle kullanılabilir, bazıları da kullanılmaz. Hastalara gebe kalmadan en az 1, tercihen 3 ay önce ilaç tedavilerini kesmelidirler. Çünkü kadın hamile kaldığını fark etmeden önce fertilize yumurta gelişmeye başlamaktadır. Çocuk doğduktan emzirme teşvik edilmelidir.
Genellikle MS doğumu etkilemez, normal doğum yapılabilir. Bacaklarında spastisite şeklinde sertleşme olanlar ve aşırı yorgunluk hissedenler doğum sırasında ek yardıma ihtiyaç duyabilirler. Diğer olası operasyonlarda olduğu gibi, doğum sürecinde gerekiyor ise veya sezaryen ile doğum yaptıracak olanlar için, anestezinin MS açısından bir sakıncası yoktur.
Hamilelik sırasında, hormonal etkiler, artan proteinler ve doğal bağışıklık zayıflaması nedeni ile MS genellikle iyi gider. Doğum sonrası bu etkiler tersine döner ve özellikle doğum sonrası 3-6 aylar arası MS alevlenmesi riski artmaktadır. Bu süreç içerisindeki alevlenmeler genellikle uzun dönemde sakatlık bırakmaz. Doğum sonrası dönemde ortalama atak geçirme riski %30 civarındadır. Bebeği emzirme, MS hastaları için yararlıdır. Ezirme MS alevlenmelerini azaltır. Bu nedenle MS hastalarının emzirme döneminde bebeklerini emzirmeleri tavsiye edilmektedir. Emzirme döneminde de Avonex, Betaferon, Copaxon, Rebif, Tysabri ve Mitoksantron tedavilerinden hiç biri güvenlik onayı almamıştır. Gerekiyor ise atak tedavisinde belli önlemler alınarak steroid tedavisi verilebilir. Önceden sütün sağılıp saklanması ve steroid tedavisinden en az 4 saat sonrasına kadar bebeğin önceden hazırlanan bu sütle beslenmesi bebeği steroide mazur bırakmamak için izlenebilecek bir yöntemdir. Herhangi bir nedenle anne çocuğu emzirmeyi düşünmüyor ise MS için uzun dönem tedavi yeniden başlanabilir.
MS’li kadınlar için uygun önlemler alınarak hamileliğin planlı bir şekilde gerçekleşmesi tercih edilen durumdur. Ama bazı durumlarda hamilelik planlanmadan gerçekleşebilmektedir. Bu durumda MS hastaları en kısa zamanda doktorlarına başvurarak gerekli bilgileri vermelidir. Avonex, Betaferon, Rebif ve Copaxon gibi ilaçlar hamilelik fark edilir edilmez kesilmelidir. Bu durumda panik yapılmamalıdır. Bu ilaçları kullanırken plansız bir şekilde hamile kalan ve hamilelik sürecinde de bir süre kullanan MS hastalarının doğan bebekleri ile ilgili araştırma raporları yayınlanmıştır. Bu raporlara göre interferon kullanan annelerin bebeklerinde erken doğum, düşük ağırlıklı bebek doğurma ve bebekte bazı anomalilerin olması riski artmaktadır. Bu riskler normal toplumda hamile olan herkes için de geçerlidir ama interferon kullanan MS hastaları için biraz daha yüksektir. Yani interferon alırken hamile kalanların bebekleri de büyük olasılıkla normal doğacaklardır. Ancak olasılık az da olsa yukarıda belirtiler riskler olduğu için hamileliğin planlı olması, en az 1, tercihen 3 ay önceden ilaçların kesilmesi gerekmektedir.
Enjeksiyon şeklinde yapılan inaktif (veya öldürülmüş virüs) grip aşıları MS hastaları için güvenlidir. Burundan yapılan ve canlı virüs içeren aşılar MS hastaları için tavsiye edilmemektedir
MS’in gidişini önceden kesin olarak bilmek mümkün değildir. Ancak bazı bilgiler MS gidişi hakkında bilgi verir. Örneğin;
§ MS kadınlarda erkeklerden daha sıktır ama MS kadınlarda erkeklerden daha iyi seyirlidir.
§ MS 30 yaştan önce başlamış ise gidiş daha iyidir.
§ İlk atak ile ikinci arsındaki süre uzun ise gidiş daha iyidir.
§ İlk ataktan iyileşme sekelsiz ise gidiş iyidir.
§ Hastalığın başlangıcı bulanık görme veya uyuşma, karıncalanma gibi duyusal belirtilerle olmuşsa gidiş daha iyidir
Başka rahatsızlıklarınız nedeni ile anestezi almanızda ve ameliyat geçirmenizde MS hastası olmanız hiçbir engel yaratmaz. Diş çekimi ve operasyonları da rahatlıkla yapılabilir. Ancak anestezi uygulaması ve bu tip operasyonlardan önce mutlaka nöroloji uzmanı tarafından değerlendirilmenizde fayda var. MS alevlenmesi durumunda acil olmayan operasyonlar iyileşme dönemine ertelenebilir. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaç alan MS hastaları için, ne zaman operasyon yapılması gerektiği ve nasıl bir anestezi uygulanmasının uygun olacağı konusunda nöroloji doktorunuzun, cerrah ve anestezi doktoruna önerileri olabilir.